Κυκλοφόρησε σε 4η συμπληρωμένη έκδοση 418 σελίδων (έναντι 320 της 3ης έκδοσης) το "Ιστορικό λεξικό του ελληνικού εργατικού κινήματος" από τις εκδόσεις "Κύμα".
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η τέταρτη έκδοση του «Ιστορικού λεξικού του ελληνικού εργατικού κινήματος» πραγματοποιείται εννιά χρόνια μετά από την πρώτη και τη δεύτερη, του 2008, και πέντε χρόνια από την τρίτη έκδοση, του 2012. Όπως και οι άλλες εκδόσεις που ακολούθησαν την πρώτη, έχουμε κι εδώ διορθώσεις κάποιων λαθών και αβλεψιών, καθώς και προσθήκη λημμάτων και επανεπεξεργασία παλαιότερων.
Η συγγραφή του βιβλίου εντάσσεται στη συνολικότερη ενασχόλησή μου με την κοινωνική ιστορία της ελληνικής εργατικής τάξης και του εργατικού κινήματος, σε όλες του τις εκφάνσεις. Σταθερή πρόθεση είναι η συμβολή στη μελέτη της ιστορίας του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, στη βάση της αναγνώρισης ότι κινητήρια δύναμη της ιστορίας είναι οι κοινωνικές αντιθέσεις και η πάλη των τάξεων.
Όπως έγραφα και στον Πρόλογο της τρίτης έκδοσης, η «αναγνώριση της πάλης των τάξεων ως κινητήριας δύναμης της ιστορίας συνεπάγεται και την επιμονή στη θέση ότι η ταξική πάλη δεν αποτελεί παρεπόμενο ή συνέπεια της συγκρότησης των κοινωνικών τάξεων, σαν αποτέλεσμα “αντικειμενικών εξελίξεων στο οικονομικό επίπεδο της κοινωνικής δομής”, αλλά ότι η πάλη των τάξεων και η συγκρότηση και διαμόρφωσή τους αποτελεί μια ενιαία και ταυτόχρονη διαδικασία. Ακριβώς γιατί δεν θα μπορούσε να νοηθεί ύπαρξη κοινωνικών τάξεων, άρα και οποιουδήποτε ταξικού κοινωνικού σχηματισμού, έξω από την ταξική πάλη.
Η αντιμετώπιση του οικονομικού στοιχείου της κοινωνικής συγκρότησης ως καθοριστικού μεν, αλλά μόνο σε τελευταία ανάλυση, καθώς επικαθορίζεται από το πολιτικό και το ιδεολογικό στοιχείο της κοινωνικής δομής, όρισε και τις προϋποθέσεις για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το «Ιστορικό λεξικό του ελληνικού εργατικού κινήματος» δεν περιορίζεται στην αναφορά στην εργατική τάξη και τις συνδικαλιστικές της εκφράσεις, αλλά επεκτείνεται στις εκδηλώσεις της ταξικής πάλης σε όλα τα πεδία όπου αυτή διεξάγεται: στο οικονομικό, το πολιτικό και το ιδεολογικό.
Η απόπειρα αυτή πραγματοποιείται με την παράθεση στοιχείων που αναφέρονται σε πρόσωπα, συλλογικότητες, έντυπα και γεγονότα που εντάσσονται στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, αλλά και σε τόπους και ιδεολογικοπολιτικούς όρους που συνδέονται μ’ αυτήν. Εδώ, εκτός από την αναφορά στον εργατικό συνδικαλισμό, έχουν τη θέση τους τόσο οι πολιτικές εκφράσεις του κινήματος όσο και οι αλληλεπιδράσεις με άλλα λαϊκά και κοινωνικά κινήματα, αλλά και οι αντανακλάσεις όλης αυτής της πολυσύνθετης διαδικασίας στον χώρο του πολιτισμού.
Είναι αυτονόητο πως ο συγγραφέας δεν είναι “αντικειμενικός παρατηρητής”. Η ιδεολογία, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με την πραγματικότητα που ζούμε, καθοριζόμενη από συνειδητούς και ασυνείδητους παράγοντες, είναι, ούτως ή άλλως, πανταχού παρούσα σε κάθε μας σκέψη και δραστηριότητα. Ξεκαθαρίζοντας τους λογαριασμούς με την υποκριτική ή –στην καλύτερη περίπτωση- απατηλή πρόθεση “αντικειμενικότητας”, αυτό που επιχειρείται είναι η σχετική αποστασιοποίηση, ούτως ώστε να περιορίζονται κρίσεις και συμπεράσματα τα οποία θα προέκυπταν από την προσωπική ιδιαίτερη ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση στον χώρο της Αριστεράς».
Ολοκληρώνοντας τη δουλειά γι’ αυτή την τέταρτη συμπληρωμένη έκδοση του βιβλίου, έχω επίγνωση πως και πάλι υπάρχουν αθέλητες παραλείψεις, ίσως και κάποια επιμέρους λάθη. Ελπίζω στην κατανόηση των αναγνωστών, καθώς πρόκειται για τη διαχείριση ενός τεράστιου υλικού που αφορά σε μια ιστορία ενάμισι αιώνα. Πόσο μάλλον, που η δουλειά αυτή είναι πρωτότυπη. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε καμία άλλη χώρα, δεν έχω υπόψη μου ένα αντίστοιχο έργο, που να μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός. Επιπλέον, μεγάλο μέρος της ύλης ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί, δεν είναι κάπου καταγεγραμμένη και απαιτήθηκε πολύς χρόνος και κόπος για τον συνδυασμό σκόρπιων στοιχείων.
Καθώς ο χαρακτήρας του βιβλίου ως λεξικού με αξία χρηστική δεν επιτρέπει την ανάπτυξη των λημμάτων σε έκταση που θα το καθιστούσε δύσχρηστο και όχι εύκολα προσιτό στον ευρύτερο κόσμο στον οποίο απευθύνεται –πέραν των ερευνητών και των στελεχών του κινήματος- ίσως καπαπιαστώ στο μέλλον με μια δουλειά περισσότερο λεπτομερή, που θα υπερβαίνει τα όρια ενός λεξικού.
Γιώργος Αλεξάτος
Ιούνιος 2017
