του Γιώργου Αλεξάτου
Πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Μαρτίου 1968, στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης όπου βρισκόταν σε κατ” οίκον περιορισμό από τις 21 Απριλίου 1967, ο Γιάννης Πασαλίδης. Μια από τις πιο σημαντικές μορφές της ελληνικής Αριστεράς, πρόεδρος της ΕΔΑ, από την ίδρυσή της το 1951, έως τη διάλυσή της με το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967.
Ο Γιάννης Πασαλίδης ήταν Πόντιος, γεννημένος στη Σάντα της Γεωργίας το 1888, από γονείς αγρότες. Σπούδασε ιατρική στην Οδησσό και το Βερολίνο και εντάχθηκε στο ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, στην πτέρυγα των Μενσεβίκων. Από το 1918 ήταν βουλευτής στην ανεξάρτητη μετεπαναστατική Γεωργία, μέχρι την κατάληψή της από τον μπολσεβίκικο Κόκκινο Στρατό και την προσάρτησή της στη Σοβιετική Ρωσία, το 1921.
Το 1922 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε ως γιατρός, προσφέροντας συχνά τις υπηρεσίες του χωρίς αμοιβή και κατακτώντας το προσωνύμιο “ο γιατρός των φτωχών”. Το 1923 εκλέχτηκε βουλευτής, ως ανεξάρτητος σοσιαλιστής, συνεργαζόμενος με τη Δημοκρατική Ένωση, του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Συμμετείχε κατόπιν σε προσπάθειες ίδρυσης νέου σοσιαλιστικού κόμματος και το 1928 ίδρυσε σε τοπικό επίπεδο τη Σοσιαλιστική Εργατοαγροτική και Προσφυγική Παράταξη. Μέλος της ηγεσίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΚΕ), από την ίδρυσή του, το 1931, και κατά την Κατοχή συμμετείχε στο ΕΑΜ και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς.
Το 1945 διαφώνησε με την αποχώρηση του ενιαίου κόμματος των σοσιαλιστών, της ΕΛΔ-ΣΚΕ, από το ΕΑΜ και ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, συνεχίζοντας τη συνεργασία με το ΚΚΕ.
Με την ίδρυση της ΕΔΑ, τον Αύγουστο του 1951, συνιστώσα της οποίας ήταν και το κόμμα του, έγινε πρόεδρός της και εκλεγόταν βουλευτής μέχρι το 1967, με εξαίρεση την περίοδο 1952-56 κατά την οποία η ΕΔΑ αποκλείστηκε από τη Βουλή λόγω εκλογικού συστήματος. Ως πρόεδρος του κόμματος, όλα αυτά τα χρόνια, είχε άψογη συνεργασία με τους κομμουνιστές, αναγνωρίζοντας τον ηγεμονικό τους ρόλο, καθώς η βάση της ΕΔΑ ταυτιζόταν, στο σύνολό της σχεδόν, με τους οπαδούς του παράνομου ΚΚΕ. Παράλληλα, η παρουσία του στην ηγεσία του κόμματος, ως μη κομμουνιστή, εξυπηρετούσε, την αντίκρουση των επιθέσεων της αντίδρασης, που απέβλεπαν στην ταύτιση της ΕΔΑ με το ΚΚΕ και στην παρεμπόδιση της νόμιμης λειτουργίας της.
Επηρεασμένος ιδεολογικά από τον μαρξισμό της Β΄ Διεθνούς, και ιδιαίτερα από το θεωρητικό έργο του Κάουτσκι και του Πλεχάνοφ, ο Πασαλίδης παρέμεινε σε όλη του τη ζωή συνεπής σοσιαλιστής και αντιτάχθηκε στην εγκατάλειψη των αναφορών στον μαρξισμό από τη διεθνή σοσιαλδημοκρατία.
- Δημοισιεύτηκε στην ιστοσελίδα "Εκδοχή" τις 15 Μαρτίου 2015