Η ομιλία του προέδρου της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, Κώστα Καρούσου, για το μυθιστόρημά μου «Η παράξενη υπόσχεση» (εκδόσεις Άπαρσις, 2012), στην τιμητική εκδήλωση του Δήμου Ξηρομέρου για τη συγγραφική μου δουλειά, στον Αστακό, στις 8 Αυγούστου 2023.
Ο συγγραφέας Γιώργος Αλεξάτος διέρχεται με ποικίλη ύλη και θεματολογία τα πολιτικά, κοινωνικά, ερωτικά, συναισθηματικά και προσωπικά του βιώματα και γεγονότα, προηγούμενων δεκαετιών, με έντονο κριτικό λόγο, ζυμώνοντας τα πράγματα και τα κοινωνικά δρώμενα, πάντα σε σχέση με το δημοκρατικό πλαίσιο αντιστοίχισης-αξιολόγησης και ελέγχου της ζωής, με το πώς παρέρχεται το βίωμα τις
αναπότρεπτες -εν πολλοίς- κοινωνικο-πολιτικές συμπληγάδες της εκάστοτε εποχής
και πως διεκτραγωδεί ή απαξιώνει ή πλαγιοσκοπεί και επαληθεύει τη μετάλλαξη
των ιδεών που βάζουν -ως ιστορικό στόχο- καθολικές αλλαγές, ηθικοπολιτικές και
πολιτιστικές, για την ευημερία και δικαίωση των αγώνων του λαού και την
επαναπροσδιόριση ελευθεριών έκφρασης, διαβίωσης και του Υπάρχειν και
Συνέρχεσθαι.
Ένας κριτικός λόγος βαθιά δομημένος και ανθρώπινος,
με προσκλητήριο συνέκφρασης στο κοινωνικό γίγνεσθαι, άλλοτε δηκτικός,
άλλοτε παραινετικός-παρηγορητικός, άλλοτε αντιολισθητικός στην έπαρση και στο
βόλεμα, και άλλοτε βαθιά αυτοπροσδιοριστικός και Υπαρξιακός, πάντα σε σχέση
με το κοινωνικό όραμα, επικεντρωμένος στη βελτίωση της ζωής, της συλλογικής
έκφρασης και αντίστασης και της αξιοπρεπούς επιβίωσης.
«Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν», 1ο κεφάλαιο
Κυριαρχεί το επιμελημένο πεδίο του νοσταλγικού
βιώματος της πρώτης σχέσης, της φοιτητικής ζωής του Πολυτεχνείου, της αθέτησης
των ιδεών της νιότης, στις «αξιώσεις της εξουσίας και της επαγγελματικής
προσαρμογής», και της αναγκαστικής συμβίωσης χωρίς περιθώρια συνέκφρασης
και της συζυγικής-πνευματικής και ερωτικής ολοκλήρωσης.
«Για το σπίτι που χτίστηκε», 2ο κεφάλαιο
Κυριαρχεί η αριστερή και εσωοργανωτική ευταξία και
αλληλεγγύη, η ανεύρεση του ελληνικού δρόμου για τον σοσιαλισμό, η μετά-
Πολυτεχνείου εποχή, το απεργιακό κίνημα, η νομιμότητα, οι ερωτικές διαπλοκές,
έντονη κριτική για την επαναστατική καθαρότητα τότε και τώρα. Συγκλονιστικό
γεγονός η φράση και η θυσία «κάθε κορφή και Γράμμος...κάθε κορμί και Γράμμος».
«Για τα παιδιά που μεγάλωσαν» 3ο κεφάλαιο
Βαθιά τομή στην κοινωνικο-πολιτική ιστορία του τόπου «για ό,τι πάλεψες χρόνια και βλέπεις να αποτυγχάνει» και η ενδεικτική φράση του συγγραφέα που βλέπει τρεις δρόμους στη ζωή, σελ. 106,
α΄] «Να συνεχίσεις να παλεύεις ακόμη κι΄ αν δεν βλέπεις φως στον ορίζοντα»,
β΄] «Να αποσυρθείς αθόρυβα, επιμένοντας στις αξίες που πίστεψες» και
γ΄] «Να τ’ απαρνηθείς όλα και να κοιτάξεις πως θα επιβιώσεις».
Βεβαίως η ζωή τον δικαιώνει και στις τρεις περιπτώσεις. Οι αρχές όμως, μου μέστωσαν την ύπαρξή σου -για τον συγγραφέα -ηθικά και οραματικά- δεν υποθηκεύονται ποτέ, βρες τρόπο, στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι να τις εκφράσεις, κι ας υπάρχει η αμφίρροπη ρευστότητα των πραγμάτων και η ποδηγεσία της εκάστοτε εξουσίας με την απορρύθμιση σοβαρών μεταρρυθμίσεων... και η
οργανωτική ακόμα πολυδιάσπαση του κινήματος, με διαφορετικές αφετηρίες
οργάνωσης και οράματος. Ένας σοβαρός προβληματισμός του συγγραφέα Γιώργου
Αλεξάτου, σε όλη την έκταση του βιβλίου, που θέλει-επιθυμεί και επιδιώκει το
άτομο πολιτικοποιημένο, έντονα κοινωνικό και αλληλέγγυο στη ζωή.
«Για τα πλοία που άραξαν» 4ο κεφάλαιο
Επιμελείται με έκπληξη τις πολιτικές
τάσεις που εκφράστηκαν στη Γαλλία με το αντιδικτατορικό κίνημα στην Ελλάδα
και το μαζικό κίνημα να στοχεύει, σελ. 136,
α΄] «την αντιμονοπωλιακή και
αντιιμπεριαλιστική επανάσταση»,
β΄] «στη συγκρότηση της ενότητας των
αντιδικτατορικών-δημοκρατικών δυνάμεων»,
γ΄] «στη λαϊκοδημοκρατική επανάσταση»
και δ΄] στη «σοσιαλιστική επανάσταση»
και φυσικά ο συγγραφέας αναφέρεται στη πληγή ατομικότητας και της αυτοπροβολής.
«Για τη μάχη που κερδήθηκε» 5ο κεφάλαιο
Είναι επιβεβαιωμένο το ιστορικό διερώτημα
του συγγραφέα. «Όσα πολλά μας έδεναν κάποτε, πόσα είν΄ αυτά που μας χωρίζουν»,
και συμπληρώνει «Άλλαξαν οι διαδρομές, άλλαξαν οι ανθρώποι». Βυθισμένος
εδώ, στο μαζικό κίνημα, στην αγάπη της Τόνιας, στην αποχώρηση της
Βιργινίας, ο γάμος του Στέλιου με την Σιμόν, η γέννηση της Πολίν και η
ενεργοποίησή του στο σωματείο, με στοιχεία ευθύνης, φυσικής εξέλιξης και
με την ένταξή του -πάλι- στην ενεργό δράση.
«Για τον άσωτο που επιστρέφει» 6ο κεφάλαιο
Γράφει σελ. 190, «Και το ρίξαμε επί σειρά χρόνων σε ένα
αγωνιώδες τρέξιμο, θεωρώντας πως η ταχύτητα αναπτύσσαμε ήταν ευθέως
ανάλογη με τις ανάγκες επιτάχυνσης της ιστορικής διαδικασίας που θα
γεννούσε το νέο». Μια πιστοποίηση του συγγραφέα της ατομικής και της συλλογικής
προσπάθειας, πολιτικού λόγου, ένας διαρκής αγώνας πολιτικού Γολγοθά
με το κοινό, μ’ όλες τις τέχνες, της πνευματικής επικοινωνίας, του
κινηματογράφου κ.λπ. χωρίς να γνωρίζεις την απήχηση στο ευρύ σώμα της
κοινωνίας. Μια προσωπική στάση αυτοκριτικής, της ιστορικής μετά-
Πολυτεχνείου πραγματικότητας της χώρας, μέσω των σχέσεων φιλίας και των
ερωτικών επιλογών. Οδηγητής, Θούριος, Λαϊκός Δρόμος, Εργατική Πάλη κ.λπ,
είναι το επαναστατικό-δημοσιογραφικό-ιδεολογικό και πολιτικό προφίλ της εποχής.
Τα πηγαδάκια στο φοιτητόκοσμο, η ικανοποίηση της αντιπαράθεσης, με
μεταπολιτευτική καταγραφή της αλλαγής και της πολιτικής φυσιογνωμίας της
εποχής και φυσικά υπεισέρχεται η ταυτότητα και η συμβολή του Πολυτεχνείου
στα δρώμενα, που συμπορεύεται στο προσωπικό και στο συναισθηματικό
βίωμα της εποχής.
«Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα» 7ο κεφάλαιο
Αναφύεται η προσωπική ανεξαρτησία, η κούραση, η στατικότητα των πραγμάτων,
η μουσική διέξοδος και πολλά ιστορικά διερωτήματα για του Ναζί, το Γράμμο και
το Βίτσι, οι επαγγελματικές και οι πολιτικές συναλλαγές, που αλλοιώνουν το
φρόνημα, την ιδέα και την πρακτική τους αντανάκλαση στη ζωή. Ένας ανάμεικτος
πόνος και νοσταλγία, μνήμης απόηχοι και οικογενειακής παράδοσης στοιχεία,
εργασιακά δικαιώματα κ.λπ, που δίνουν στο βιβλίο μια περιπετειώδη συνέχεια
και ανίχνευση προσωπικών στοιχείων και πολιτικής οδοιπορίας, Ο συγγραφέας
Γιώργος Αλεξάτος διαπλέει κα συμπλέει -μέσω της όποιας σχέσης του στη ζωή-
την πολιτική του ισορροπία, συγχωνευμένη και στο αλληλέγγυο βίωμα των
άλλων και σε σχέση με την πολιτική ταυτότητα της αριστεράς γενικότερα.
«Το θέμα είναι τώρα τι λες» 8ο κεφάλαιο
Ανιχνεύει τη ζωή μέσω της αλλοτρίωσης, διερωτώμενος σελ. 250, «Όλα εκείνα ήταν οριστικά παρελθόν ή μήπως αυτό που ζούσαν τα τελευταία χρόνια ήταν ένα διάλειμμα ανάμεσα σε εποχές εντάσεων και κοινωνικών εκρήξεων ; τα Εξάρχεια-λοιπόν- έχουν τη δική τους ιστορία, παρ’ ότι το 1978 δεν έχει με το 2008, οι διαδηλώσεις δεν έχουν σταματήσει και ο αρχικός δρόμος του σοσιαλισμού-προφανώς- έχει παρεκτραπεί».
Η συχνή αναφορά του συγγ. στην όποια δικαίωση των
αγώνων του λαού, την υλοποίηση των αρχικών κοινωνικών στόχων, την
οργανωμένη παρέμβαση ή τις πολιτικο-οικονομικές αλλοιώσεις της ζωής
ή τις συγκρουσιακές κοινωνικές καταστάσεις... το άτομο οφείλει να ’ναι
πάντα συμμέτοχο στα πράγματα, είτε λόγω αυθορμητισμού, είτε λόγω
ιδεολογίας, βελτιώνοντας τη θέση του και την ψυχοσυναισθηματική του πλευρά.
Να συνυπάρχει στα δρώμενα με διαρκή και επικοινωνιακή δοτικότητα και να
συμβάλλει με τις δυνάμεις του, στο ευρύτερο κοινωνικό πολιτικό γίγνεσθαι
της εποχής του.
Το βιβλίο «Η Παράξενη Υπόσχεση» του Γιώργου Αλεξάτου,
είναι άμεσα προσιτό, επικοινωνιακό και ευανάγνωστο, με ιστορικές αλήθειες
πρακτικού βιώματος. Είναι ένα διαμπερές ακτινογράφημα της Αριστεράς, στο
ευρύ πεδίο των σχέσεων- είτε αλλοτριωμένης, είτε σε σε διαρκή ανασύνταξη,
είτε στον αγώνα της αυτοΰπαρξης και της πολιτικής της συνέχειας,
Ας κλείσουμε με την άκρως διδακτική και συμπερασματική φράση του συγγραφέα:
«Η παράξενη υπόσχεση […] ήταν υπόσχεση πρώτα -πρώτα, προς τον ίδιο μας
τον εαυτό, που προϋπέθετε τη δική μας συμμετοχή, χωρίς κανένας να μας
εγγυάται τίποτα» και «Μια γενιά αναλογίζεται τους δρόμους που βάδισε και
αναμετριέται με τις επιλογές της».
Καλοτάξιδο το πόνημά σου, φίλτατε Γιώργο Αλεξάτε, για την κοινωνική ηθική,
την κοινωνική δικαιοσύνη και την ελεύθερη έκφραση, στοιχεία που βγαίνουν
αυτούσια και βιωματικά από το βιβλίο σου «Η Παράξενη Υπόσχεση».
Συμπλήρωση Γιώργου Αλεξάτου: Οι τίτλοι των εφτά κεφαλαίων του βιβλίου είναι οι στίχοι του ποιήματος του Μανόλη Αναγνωστάκη, «Αφιέρωση»:
Για τους ερωτευμένους που παντρεύτηκαν
Για το σπίτι που χτίστηκε
Για τα παιδάκια που μεγάλωσαν
Για τα πλοία που άραξαν
Για τη μάχη που κερδήθηκε
Για τον άσωτο που επέστρεψε
Για όλα όσα τέλειωσαν χωρίς ελπίδα πια.
Από δικό του στίχο είναι και ο τίτλος του τελευταίου κεφαλαίου «Το θέμα είναι τώρα τι λες».