Αναφερόμενοι στη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), είναι πολλοί αυτοί που την επικρίνουν ως «μοιραία συνέπεια του εθνικοαπελευθερωτικού προσανατολισμού» του ΚΚΕ από το 1941, ενώ κάποιοι αναφέρονται και στο «λάθος» του Ζαχαριάδη να καλέσει σε αντίσταση κατά των Ιταλών εισβολέων το 1940.
Νομίζω πως είναι προφανές ότι αν το ΚΚΕ δεν καλούσε σε απόκρουση της εισβολής και δεν πρωτοστατούσε κατόπιν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, αλλά καλούσε αποκλειστικά και μόνο σε ταξικούς κοινωνικούς αγώνες, θα 'χε μετατραπεί σε σέχτα ξεκομμένη από τον λαϊκό κόσμο. Ο οποίος, όπως και σε όλες τις κατεχόμενες χώρες, επιδίωκε την εθνική απελευθέρωση. Και μέσα από τον αγώνα κατά των κατακτητών συνδέθηκε με την Αριστερά, διεκδικώντας μια άλλη κοινωνική προοπτική.
Αν το ΚΚΕ δεν πρωτοστατούσε στην Εθνική Αντίσταση, πράγματι, δεν θα μιλούσαμε για Βάρκιζα. Δεν θα υπήρχε, γιατί δεν θα υπήρχε ΕΑΜ και ΕΛΑΣ!
Το ζήτημα ασφαλώς και δεν είναι ο εθνικοαπελευθερωτικός προσανατολισμός. Χωρίς αυτόν δεν θα είχαμε την τεράστια επέκταση της λαϊκής επιρροής των Κ.Κ. Που σε μια σειρά χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία, η Κίνα κ.λπ. πήραν και την εξουσία. Γιατί έθεσαν ζήτημα εξουσίας που δεν έθεσε το ΚΚΕ. Αλλά που κι αυτά θα ήταν ασήμαντα, αν δεν πρωτοστατούσαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Στις 12 Φεβρουαρίου 1945, με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, η ηγεσία του μεγαλειώδους εαμικού κινήματος αποδέχεται την αξίωση της αντίδρασης και των Βρετανών προστατών της για αφοπλισμό και διάλυση του ΕΛΑΣ. Οι αυταπάτες για ομαλή πολιτική εξέλιξη, που θα έφερνε στην εξουσία τις δυνάμεις της Αριστεράς μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, θα διαψευστούν πολύ σύντομα, με την εξαπόλυση της άγριας κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας που οδήγησε τελικά σ' αυτό που θέλαμε να αποφύγουμε: στον εμφύλιο πόλεμο.
Σε αντίθεση με χώρες όπως η Ιταλία ή η Γαλλία, η δρομολόγηση ομαλών δημοκρατικών εξελίξεων δεν θα σήμαινε την καταγραφή μιας ισχυρής κομμουνιστικής Αριστεράς. Εδώ θα σήμαινε την ανάδειξη του ΕΑΜ, άρα και του ΚΚΕ, που ήταν η βασική του δύναμη, στην εξουσία μέσω της λαϊκής ψήφου.
Ακριβώς γιατί η Εθνική Αντίσταση στην Ελλάδα δεν διέθετε κάποιον Ντε Γκολ ή κάποιον Ντε Γκάσπερι, άρα ούτε και κάποιο ευρύ αντιφασιστικό μέτωπο. Εδώ, από το 1943 και μετά, ήταν σαφές πως ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας μετεξελισσόταν σε αγώνα για τη μεταπολεμική εξουσία, μεταξύ του ΕΑΜ και του συνόλου των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Γερμανόφιλων και βρετανόφιλων.
Η Βάρκιζα αποτελεί μια από τις περίτρανες αποδείξεις πως δεν αρκεί η ικανότητα να συσπειρώνεις γύρω από την πολιτική σου τα κυριαρχούμενα λαϊκά στρώματα. Πρέπει, συνάμα, να ξέρεις πότε θα προχωρήσεις και στις αναγκαίες ρήξεις για την ολοκλήρωση αυτού που ξεκίνησες.
Το κόμμα μας μπόρεσε -όπως και οι Γιουγκοσλάβοι, οι Κινέζοι κ.ά. κομμουνιστές- να συγκροτήσει ένα γιγάντιο κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης. Αντίθετα απ' αυτούς, όμως, δεν κατάλαβε ότι η ανάπτυξη αυτού του κινήματος έθεσε αντικειμενικά ζήτημα εξουσίας. Και ο εχθρός την εξουσία ουδέποτε την παρέδωσε σεβόμενος τη λαϊκή βούληση.
Γιατί παντού και πάντα -όπως ήξερε πολύ καλά ο Μάο, όχι όμως και ο Σιάντος ή ο Παρτσαλίδης- «η εξουσία βρίσκεται στην κάνη του τουφεκιού».
