Φιλόλογος, εκπαιδευτικός και επιμελητής κειμένων, ο Σπύρος Αλεξίου είναι συνάμα ένας αγωνιστής της μαχόμενης Αριστεράς, που εμπλέκεται ενεργά στην ιδεολογική αντιπαράθεση, κυρίως με την αρθρογραφία του στην ιστοσελίδα kommon.gr. Εκεί είχε δημοσιεύσει κατά καιρούς και τα κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις «Τόπος», σε έναν ενιαίο τόμο, υπό τον τίτλο «21 ρωγμές στην επίσημη ιστορία για το 1821».
Πρόκειται για σχετικά μικρής έκτασης κείμενα, που αναφέρονται σε πρόσωπα και γεγονότα της εποχής εκείνης, μέσα από τα οποία επιχειρείται μια παρέμβαση στον διάλογο για το 1821, από μια σκοπιά μαρξιστική και κατά συνέπεια σε αντιπαλότητα με την κυρίαρχη επίσημη εκδοχή της ιστορίας.
Όπως αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας σε συνέντευξή του στην Αγγελική Λάλου, το 1821 αποτέλεσε «ένα συγκλονιστικό γεγονός, με τρομερές αντιφάσεις, με ανατροπή κάθε “φρόνιμου υπολογισμού”, με σεισμικές επιδράσεις στη διεθνή ισορροπία. Μια πραγματική Επανάσταση».
Εκκινώντας απ’ αυτή την αφετηριακή θέση, ο Αλεξίου αναζήτησε ιστορικά στοιχεία από έναν τεράστιο πλούτο πηγών, επιδιώκοντας να φωτίσει πλευρές της επαναστατικής ιστορικής διαδικασίας, που είτε είναι άγνωστες στο ευρύ αναγνωστικό κοινό είτε έχουν διαστρεβλωθεί μέσα από τον ιδεολογικό λόγο της επίσημης κρατικής ιστορικής αφήγησης.
Έτσι, με τα κείμενα του βιβλίου, ο συγγραφέας αντιπαρατίθεται τόσο στην παραδοσιακή εθνικιστική ανάγνωση της ιστορίας του 1821, που παραγνωρίζει τις κοινωνικές αντιθέσεις, όσο και στην εκδοχή του ιστορικού αναθεωρητισμού, που υποβαθμίζοντας ή και εξαφανίζοντας την επαναστατική δυναμική της λαϊκής ιστορικής παρέμβασης, παρουσιάζει το ’21 σαν μια εκδήλωση εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού, με καθοριστικό τον ρόλο των τότε Μεγάλων Δυνάμεων και μάλιστα των δυτικών.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, σε συνέντευξή του στον Νίκο Γουρλά, τα κείμενα του βιβλίου εντάσσονται στις «προσπάθειες αντίστασης στην ιδεολογική καταιγίδα του συστήματος αλλά και σε αντιδιαλεκτικές θέσεις που εξαφανίζουν τον καθοριστικό ρόλο των ιμπεριαλιστικών κέντρων και το ασήκωτο φορτίο της εξάρτησης με το οποίο γεννήθηκε το ελληνικό κράτος ή, ακόμα χειρότερα, θεωρούν «εθνικιστική μόλυνση» την αναγνώριση της εθνικοαπελευθερωτικής διάστασης της Επανάστασης. Προσπάθειες που στέκονται με σεβασμό απέναντι στους σκαπανείς της προοδευτικής ιστοριογραφίας, σεβασμός που εκδηλώνεται πρωτίστως με την κριτική στάση και την προσπάθεια αποφυγής των μεθοδολογικών λαθών».
Για να έχει μια ιδέα ο αναγνώστης των θεμάτων που πραγματεύεται το βιβλίο, αξίζει να παρατεθούν μερικοί από τους τίτλους των κειμένων που περιλαμβάνει:
«Τα “μαύρα πλοία”: οι πειρατές του Βορείου Αιγαίου», «Φιλική Εταιρεία: έργο μεγάλο και ανολοκλήρωτο», «Οι δαίμονες της Επανάστασης: ο ποστέλνικος Μαυροκορδάτος», «Ο ξεχασμένος ήρωας Τούντορ Βλαδιμιρέσκου», «Τελικά, πώς άρχισε η Επανάσταση του 1821;», «Αντώνης Οικονόμου: όταν έτρεμαν οι άρχοντες της Ύδρας», «Απελευθέρωση της Αθήνας: ποιος θυμάται τον Μελέτη Βασιλείου;», «Λυκούργος Λογοθέτης: ο επαναστάτης που μισεί η ιστορία», «Τα δάνεια του 1821 ήταν “ευλογία δια τον τόπον”;», «Καραϊσκάκης: τα χρόνια που ήταν “διάβολος”» κ.ά.
Όπως αναφέρει στον Πρόλογο του βιβλίου ο Αλέκος Αναγνωστάκης, η συνεισφορά του βιβλίου εντάσσεται στο πλαίσιο εκείνων των προσπαθειών που συμβάλλουν, τελικά, «στην ανάδυση στο σήμερα της δυναμικής όλων των ανατρεπτικών, αντικειμενικών και υποκειμενικών, πλευρών και σχέσεων της σύγχρονης κοινωνίας, και στην αξιοποίηση επομένως της ιστορικής κίνησης και των ιστορικών διδαγμάτων ως πλευράς της σύγχρονης, “κρυμμένης” δυνατότητας και προοπτικής».
ergasianet.gr, 28 Μαρτίου 2021