Δημοσιεύτηκε στο Βαθύ Κόκκινο στις 3 Νοεμβρίου 2014.
Στις 3 Νοεμβρίου 1935 διενεργήθηκε δημοψήφισμα για την επάνοδο στον θρόνο του βασιλιά Γεώργιου Β΄, ο οποίος είχε καθαιρεθεί με το προηγούμενο δημοψήφισμα του 1924 και την ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν εκπληκτικό: 97,87% του λαού εμφανιζόταν να τάσσεται υπέρ του βασιλικού θεσμού, ενώ οι αντίπαλοί του περιορίζονταν στο υπόλοιπο 2,13%! Βέβαια, μόλις δύο μήνες μετά, στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 1936, τα κόμματα που είχαν ταχθεί υπέρ της επανόδου του βασιλιά δεν πήραν παρά 42%, αλλά αυτό δεν φάνηκε να έχει και ιδιαίτερη σημασία!…
Η επάνοδος του βασιλιά τερμάτιζε την εντεκάχρονη περίοδο της Ελληνικής Δημοκρατίας, την οποία είχαν σημαδέψει η δικτατορία Πάγκαλου (1925-26) και αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα, με πιο σημαντικά τα αποτυχημένα βενιζελικά του Μαρτίου 1933 και του Μαρτίου 1935, και το επιτυχημένο φιλοβασιλικό της 10ης Οκτωβρίου 1935.
Επρόκειτο για κινήματα που φανέρωναν την εγγενή παθογένεια του καθεστώτος, το οποίο, άλλωστε, προερχόταν επίσης από στρατιωτικό κίνημα: αυτό του Σεπτεμβρίου 1922, που αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ανέτρεψε την εκλεγμένη βασιλική κυβέρνηση και επέβαλε καθεστώς έκτακτης ανάγκης για περισσότερο από έναν χρόνο.
Σε μια περίοδο κατά την οποία για πρώτη φορά στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων ζει εντός των ορίων του ελληνικού κράτους, ενώ το ελληνικό κεφάλαιο έχει στερηθεί τη δυνατότητα να δρα κερδοφόρα σε χώρες όπου ανέπτυσσε μέχρι τότε τις πιο σημαντικές δραστηριότητές του (την τσαρική Ρωσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία), αξιοποιεί την τεράστια προσφορά φτηνής εργατικής δύναμης από τα προλεταριοποιημένα τμήματα της προσφυγιάς, καθώς και τη διεύρυνση της εσωτερικής αγοράς, ως συνέπεια τόσο της μεγάλης αγροτικής μεταρρύθμισης που εξασφάλισε γη στο σύνολο σχεδόν των ακτημόνων καλλιεργητών –ντόπιων και προσφύγων- όσο και της οργιώδους κατασκευαστικής δραστηριότητας, για τη στέγαση των προσφύγων, για τη δημιουργία εγγειοβελτιωτικών και αρδευτικών έργων στην ύπαιθρο κ.λπ.
Η περίοδος του Μεσοπολέμου αποτέλεσε μια εποχή απογείωσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, αλλά και όξυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων, που έφεραν στο προσκήνιο το εργατικό κίνημα, πολιτική έκφραση του οποίου αναδείχτηκε το ΚΚΕ.
Στο φόντο αυτών των μεγάλων κοινωνικών αντιθέσεων συνεχίστηκε ολόκληρη αυτή την περίοδο ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο αστικών πολιτικών παρατάξεων που είχαν διαμορφωθεί από την περίοδο του «Εθνικού Διχασμού» της δεκαετίας του 1910. Κυρίαρχη η βενιζελική – αντιβασιλική παράταξη, θα βρεθεί μετά το 1930 αντιμέτωπη με την επέκταση και στην Ελλάδα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ενώ ήδη από το 1929 είχε επιβάλλει ένα καθεστώς έκτακτων αντιδημοκρατικών μέτρων για την αντιμετώπιση του εργατικού και λαϊκού κινήματος στο όνομα του «κομμουνιστικού κινδύνου».
Έχοντας διαμορφώσει μια ιδιοκτησιακή αντίληψη για την εξουσία, οι βενιζελικοί θα αντιδράσουν με απόπειρα πραξικοπήματος, όταν τον Μάρτιο 1933 οι εκλογές θα αναδείξουν νικήτρια την αντίπαλη παράταξη. Το ίδιο θα κάνουν και δύο χρόνια μετά, με ολέθριες συνέπειες. Η κυβερνητική αντιβενιζελική παράταξη θα απαντήσει με εκκαθάριση του στρατού από το σύνολο των βενιζελικών αξιωματικών, ενώ στις 10 Οκτωβρίου ένα στρατιωτικό κίνημα των βασιλικών ανώτερων αξιωματικών Αλέξανδρου Παπάγου, Γεώργιου Ρέππα και Δημήτριου Οικονόμου, θα ανατρέψει τη μετριοπαθή κυβέρνηση του Παναγή Τσαλδάρη και θα αναθέσει την πρωθυπουργία στον οργανωτή του κινήματος Γεώργιο Κονδύλη. Ταυτόχρονα, θα ανακηρυχθεί η Βασιλευόμενη Δημοκρατία για τη λαϊκή έγκριση της οποίας θα διεξαχθεί το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου.
Τα όσα ακολούθησαν το απροσχημάτιστα νόθο δημοψήφισμα και την επάνοδο του Γεώργιου στον θρόνο, αποτέλεσαν τυπικές εκδηλώσεις ενός καθεστώτος που όδευε σε μια πιο σταθερή αντιδημοκρατική εκτροπή. Ενώ ακόμη και ο αυτοεξόριστος στη Γαλλία Ελευθέριος Βενιζέλος θα αναγνωρίσει τη νομιμότητα της βασιλείας, ο αστικός πολιτικός κόσμος θα επιδιώξει την υπέρβαση των παραδοσιακών αντιθέσεών του για την αντιμετώπιση του ανερχόμενου εργατικού και λαϊκού κινήματος και της διεύρυνσης της επιρροής του ΚΚΕ.
Η επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 από τον βασιλιά και τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά αποτέλεσε μια εξέλιξη προδιαγραμμένη, για την οποία προειδοποιούσε επί χρόνια το ΚΚΕ και η υπόλοιπη Αριστερά.