"Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη" Μίλαν Κούντερα

Γιώργος Αλεξάτος



gnalexatos@yahoo.gr

20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1946: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΛΑΪΚΗ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ

2016-01-21 05:46

Στις 20 Ιανουαρίου 1946 πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις της μεταβαρκιζιανής περιόδου. Τη συγκέντρωση οργάνωσαν οι Δημοκρατικοί Σύλλογοι, μια κίνηση που συγκροτούνταν και λειτουργούσε σε πανελλαδικό επίπεδο, παρ' όλη την τρομοκρατία που είχε εξαπολυθεί από κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς.

Οι Δημοκρατικοί Σύλλογοι είχαν ιδρυθεί από τον Συνασπισμό Κομμάτων του ΕΑΜ (ΚΚΕ, Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Μιχάλη Κύρκου, Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Γιάννη Πασαλίδη), με τη συμμετοχή του Κόμματος των Αριστερών Φιλελευθέρων (Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, Εμμανουήλ Μάντακας κ.ά.) και του ΣΚ-ΕΛΔ (Αλέξανδρος Σβώλος, Ηλίας Τσιριμώκος κ.ά.), ενώ πρόεδρός τους ήταν ο βενιζελικής προέλευσης στρατηγός Αλέξανδρος Οθωναίος. Σκοπός τους ήταν η συνεργασία όλων εκείνων των δυνάμεων που αντιτάσσονταν στη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία και αγωνίζονταν για τη διεξαγωγή ελεύθερων και ανόθευτων εκλογών, καθώς και για την αποτροπή της παλινόρθωσης του βασιλικού θεσμού.

Η συγκρότησή τους και η ευρύτητα της απεύθυνσής τους εντασσόταν στη σταθερή πολιτική του ΕΑΜ και φυσικά του ΚΚΕ, που αποτελούσε την κύρια δύναμη του πολιτικού συνασπισμού, για την εξάντληση όλων των δυνατοτήτων προκειμένου να αποφευχθεί ο εμφύλιος πόλεμος, τον οποίο ήδη είχε αρχίσει μονομερώς η Δεξιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στον ΟΗΕ αντιπροσωπεία του ΕΑΜ, στον ένα χρόνο από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945 – Φεβρουάριος 1946) είχαν διαπραχθεί 1.289 φόνοι αγωνιστών της Αντίστασης και της Αριστεράς, 6.671 τραυματισμοί, 34.931 συλλήψεις, 18.767 λεηλασίες και καταστροφές σπιτιών, 677 καταστροφές γραφείων οργανώσεων και εφημερίδων, 509 απόπειρες φόνου και 165 βιασμοί γυναικών. Χαρακτηριστική της κατάστασης που επικρατούσε ήταν και η κατάληψη της Καλαμάτας από την ακροδεξιά συμμορία του Μαγγανά στις 19-20 Ιανουαρίου 1946, η κατάλυση των αρχών και η δολοφονία δεκάδων αριστερών αγωνιστών που βρίσκονταν στα κρατητήρια της χωροφυλακής.

Η συγκέντρωση της 20ής Ιανουαρίου 1946 υπήρξε η τελευταία μεγάλη λαϊκή κινητοποίηση πριν από τις εκλογές βίας και νοθείας του Μαρτίου και τη γενίκευση του Εμφυλίου Πολέμου. Αν συσχετιστεί με την τεράστια εκλογική επιτυχία της Αριστεράς στα συνδικάτα, που έφερε τις δυνάμεις του Εργατικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού (ΕΡΓΑΣ) στην ηγεσία της ΓΣΕΕ, με το 8ο Συνέδριο του Μαρτίου 1946, φανερώνει την ευρύτητα της επιρροής της Αριστεράς και κυρίως του ΚΚΕ, παρ' όλες τις διώξεις και την τρομοκρατία.

 

Ήταν αυτή ακριβώς η μεγάλη λαϊκή απήχηση που απέκλειε κάθε δυνατότητα ομαλής δημοκρατικής διεξόδου. Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις, η ένοχη για τη δωσιλογική της στάση κυρίαρχη τάξη (στις γραμμές της οποίας είχαν ενταχθεί και τα πιο ευνοημένα τμήματα του κατοχικού μαυραγοριτισμού και όσοι «έκαναν δουλειές» με τους κατακτητές) αλλά και οι ιμπεριαλιστές προστάτες τους (Βρετανοί τότε, Αμερικανοί αμέσως μετά), δεν θα επέτρεπαν σε καμιά περίπτωση την άνοδο της Αριστεράς στην εξουσία, κάτι που θεωρούνταν βέβαιο αν ακολουθούνταν δημοκρατικές πολιτικές διαδικασίες.