του Γιώργου Αλεξάτου
«Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης. Και πολύ παλιότερα, ο Διονύσιος Σολωμός: «Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;»
Η σχέση της ελευθερίας με τη γλώσσα, το δικαίωμα να σκέφτεσαι και να εκφράζεσαι στη γλώσσα σου και να τη μαθαίνεις και να την καλλιεργείς. Τόσο σαφές και ξεκάθαρο!
Και ο κίνδυνος από αυτό το δικαίωμα. Επίσης σαφές και ξεκάθαρο, όταν επιδιώκεται ο εξανδραποδισμός λαών και το ξεθεμέλιωμα πολιτισμών.
Συνέβησαν κι εδώ αυτά. Στη χώρα όπου μιλιέται η γλώσσα που συνέδεσαν με την έννοια της ελευθερίας οι ποιητές της. Συνέβησαν σε βάρος ενός άλλου λαού, που ζούσε -και τμήμα του συνεχίζει να ζει- σε εδάφη που περιήλθαν στο ελληνικό κράτος. Και που θεωρήθηκε πως θα έπρεπε να απαρνηθεί τη γλώσσα του.Εκεί στον τόπο του, στο Ντόλνο Κότορι, που έπρεπε να μάθει να το λέει «Κάτω Υδρούσα», στο Νέρεντ, που έπρεπε να το λέει «Πολυπόταμο».
Συνελήφθη, λοιπόν, ο άλλος, γιατί μιλούσε και τραγουδούσε στη γλώσσα του, σε χωριό της Φλώρινας το 1939. Γιατί θα έπρεπε να μιλάει σε μια γλώσσα «καταληπτήν τοις πάσι».
Μια γλώσσα, τη νεοελληνική, που δεν σέβονταν αυτοί που καταδίωκαν τους αλλόγλωσσους, καθώς δεν τη χρησιμοποιούσαν στα επίσημα κείμενά τους, αντικαθιστώντας την με μια άλλη, πλαστή, φτιαχτή σε εργαστήρια. Που δεν ήξεραν και να τη γράψουν. Εξού και το «της πάσι», αντί «τοις πάσι»…