Συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από τον θάνατο του Γιάννη Μπανιά, τις 29 Μαρτίου 2012. Ενός συνεπούς αγωνιστή της Αριστεράς και ηγέτη του κινήματος της ανανέωσης του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.
Ο Γιάννης Μπανιάς γεννήθηκε τις 27 Σεπτεμβρίου 1939 στους Μελισσουργούς Άρτας και ως φοιτητής του Πολυτεχνείου του Γκρατς, στα τέλη της δεκεατίας του 1950, έγινε μέλος του ΚΚΕ και του Κ.Κ. Αυστρίας. Έχοντας απελαθεί από την Αυστρία, επέστρεψε στην Ελλάδα, εντάχθηκε στη Νεολαία ΕΔΑ και κατόπιν εκλέχτηκε γραμματέας της Σπουδάζουσας της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 τον βρήκε να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία σε μονάδα "ανεπιθύμητων" και μετά την απόλυσή του από τον στρατό ανέπτυξε παράνομη δράση από τις γραμμές του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου (ΠΑΜ). Πιάστηκε για τη δράση του αυτή και εξορίστηκε στη Λέρο.
Έχοντας ταχθεί κατά των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τον Φεβρουάριο 1968, ο Μπανιάς διαφώνησε και με χειρισμούς της ηγεσίας του ΚΚΕ εσωτερικού που συγκροτήθηκε στη συνέχεια από την πλειονότητα των διαφωνούντων. Μετά την πτώση της δικτατορίας συμμετείχε μαζί με τους Άγγελο Ελεφάντη, Χρόνη Μίσσιο κ.ά., στην Κίνηση Ανεξάρτητων Αριστερών-Κομμουνιστών (γνωστή και ως "κίνηση των 400") και μετά τη διάλυσή της εντάχθηκε στο ΚΚΕ εσ. και στο 1ο (9ο) Συνέδριο του 1976 εκλέχτηκε μέλος της Κ.Ε. και του Εκτελεστικού Γραφείου του κόμματος.
Μετά το 3ο Συνέδριο του 1982 και την παραίτηση του Μπάμπη Δρακόπουλου από την ηγεσία του κόμματος, ο Μπανιάς εκλέχτηκε γραμματέας της Κ.Ε. Η εκλογή του σηματοδότησε μια αριστερή στροφή στην πολιτική του ΚΚΕ εσ., ενώ σύντομα η ανασυγκρότησή του -μετά τη διάσπαση της νεολαίας του το 1978 και την εκλογική ήττα του 1981 που του στέρησε την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση- οδήγησε στην εκλογική επιτυχία στις ευρωεκλογές του 1984 (3,4%) και στην επανένταξή του στη Βουλή τον επόμενο χρόνο, με το 1,8%, έναντι 1,3% που είχε πάρει το 1981.
Εντούτοις, αμέσως μετά τις εκλογές του 1985 το ΚΚΕ εσ. αντιμετώπισε σοβαρή κρίση, ως συνέπεια της συγκρότησης της "τάσης της μετεξέλιξης", επικεφαλής της οποίας ήταν ο Λεωνίδας Κύρκος, που έθεσε ζήτημα εγκατάλειψης της αναφοράς στο κομμουνιστικό κίνημα, διάλυσης του ΚΚΕ εσ. και ίδρυσης ευρύτερου αριστερού κόμματος. Στην τάση αυτή αντιπαρατάχθηκε η "τάση της αναβάθμισης", με επικεφαλής τον Μπανιά, που επέμενε στη συνέχιση του αγώνα για την ανανέωση του κομμουνιστικού κινήματος.
Μετά την επικράτηση της συμπαράταξης των τάσεων "μετεξέλιξης" και "υπέρβασης" (του Κώστα Φιλίνη) στο 4ο Συνέδριο του 1986, που είχε ως συνέπεια τη διάλυση του κόμματος και την ίδρυση της Ελληνικής Αριστεράς (ΕΑΡ), ο Μπανιάς πρωτοστάτησε στην ίδρυση του ΚΚΕ Εσ. / Ανανεωτική Αριστερά, το 1987, που συγκροτήθηκε ως κόμμα αριστερού ευρωκομμουνιστικού προσανατολισμού, ασκώντας κριτική στη δεξιόστροφη διαχείριση της υπόθεσης της κομμουνιστικής ανανέωσης από το ιστορικό ΚΚΕ εσ.
Η αποτυχία στις αλλεπάλληλες εκλογές του 1989-90, όταν το ΚΚΕ Εσ. / Α.Α. αντιτάχθηκε στον δεξιόστροφο Συνασπισμό ΚΚΕ-ΕΑΡ και στη συμμετοχή του στις κυβερνήσεις Τζανετάκη και Ζολώτα, και το συνολικότερο κλίμα που επικράτησε με τις καταρρεύσεις των καθεστώτων του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, είχαν ως συνέπεια την περαιτέρω απομαζικοποίηση του κόμματος, το οποίο το 1991 μετονομάστηκε σε Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά (ΑΚΟΑ).
Ως ηγέτης της ΑΚΟΑ ο Μπανιάς συμμετείχε σε όλους τους αγώνες της δεκαετίας του 1990 ενάντια στη Συμφωνία του Μάαστριχτ, τον εθνικιστικό παροξυσμό του Μακεδονικού, τις αντιλαϊκές κυβερνητικές πολιτικές και τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε Ιράκ, Γιουγκοσλαβία κ.λπ.
Το 2000 η ΑΚΟΑ συνεργάστηκε εκλογικά με τον Συνασπισμό και το 2004 αποτέλεσε ιδρυτική συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ. Το 2007 ο Μπανιάς εκλέχτηκε βουλευτής, παραμένοντας στη θέση αυτή μέχρι τις εκλογές του 2009.
Αφοσιωμένος μέχρι το τέλος της ζωής του στα ιδανικά του κομμουνισμού, με ανοιχτούς ορίζοντες και βαθιά πεπεισμένος για την ανάγκη ανανέωσης του κομμουνιστικού κινήματος, ο Μπανιάς διακρινόταν για τη νηφαλιότητά του, την αγάπη του προς τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργαζόταν και
την εντιμότητα του στην πολιτική δράση.