Λαμπράκης Γρηγόρης. Αγωνιστής της Αριστεράς και του κινήματος ειρήνης. Γεννήθηκε το 1912 στην Κερασίτσα Αρκαδίας, υπήρξε αθλητής Βαλκανιονίκης και συμμετείχε ως φοιτητής στην ΕΠΟΝ. Το 1942 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ένωση Ελλήνων Αθλητών, που ανέπτυξε αντιστασιακή δραστηριότητα. Διατήρησε σχέσεις με την Αριστερά, έγινε υφηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και το 1961 εκλέχτηκε βουλευτής, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ.
Το 1962 εκλέχτηκε αντιπρόεδρος της ΕΕΔΥΕ και συμμετείχε στην ίδρυση του ελληνικού τμήματος του Συνδέσμου Νέων Μπέρτραντ Ράσσελ. Τον Απρίλιο 1963 πραγματοποίησε την A΄ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, παρά την αστυνομική απαγόρευση. Τον επόμενο μήνα δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη από παρακρατικούς, υπό την κάλυψη της αστυνομίας. Η δολοφονία του προκάλεσε αποσταθεροποίηση του καθεστώτος του Κράτους της Δεξιάς και συνέβαλε στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή. Μετά τη δολοφονία του ιδρύθηκε η Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γ.Λ., που ενοποιήθηκε το 1964 με τη Νεολαία της ΕΔΑ, συγκροτώντας τη Δημοκρατική Νεολαία Λ.
Λαμπράκηδες. 1. Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης. Οργάνωση που ιδρύθηκε τον Ιούνιο 1963, μετά τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, με πρωτοβουλία του κομμουνιστή μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη και άλλων στελεχών του νεολαιίστικου κινήματος (Ανδρέας Λεντάκης, Θεόδωρος Πάγκαλος κ.ά.) και με την υποστήριξη της ΕΔΑ. Στόχος της ήταν η ανάπτυξη κινήματος για την ειρήνη, τη δημοκρατία και τον πολιτισμό, και εξέδιδε το περιοδικό “Τετράδια της Δημοκρατίας”. Το 1964 συγχωνεύτηκε με τη Νεολαία της ΕΔΑ και συγκροτήθηκε η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη.
2. Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη (ΔΝΛ). Οργάνωση νεολαίας της Αριστεράς που ιδρύθηκε το 1964, με τη συγχώνευση της Νεολαίας ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης. Η απόφαση ίδρυσής της αποτέλεσε αφορμή αντιπαραθέσεων μέσα στη Νεολαία ΕΔΑ, στελέχη της οποίας (Μάκης Παπούλιας, Σωτήρης Πέτρουλας, Γιώργος Χατζόπουλος κ.ά.) αντιτάχθηκαν στη διάλυσή της μέσα σε μια πλατιά οργάνωση χωρίς σαφή ιδεολογικά χαρακτηριστικά.
Πρόεδρος της ΔΝΛ ανέλαβε o μουσικοσυνθέτης και βουλευτής της ΕΔΑ Μίκης Θεοδωράκης και γραμματέας ο Τάκης Μπενάς, γραμματέας μέχρι τότε της Νεολαίας
ΕΔΑ και μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Στην ηγεσία της συμμετείχαν, επίσης, οι Γρηγόρης Γιάνναρος, Μπάμπης Θεοδωρίδης, Θανάσης Καλαφάτης, Νίκος Κιάος, Μπάμπης Κοβάνης, Ανδρέας Λεντάκης, Αριστείδης Μανωλάκος, Γιάννης Μπανιάς, Χρόνης Μίσσιος, Θεόδωρος Πάγκαλος, Στέφανος Στεφάνου, Τάσος Τρίκκας κ.ά. Εξέδιδε την εφημερίδα “Η Γενιά μας” και το περιοδικό “Τετράδια της Δημοκρατίας”.
Η ΔΝΛ γνώρισε γρήγορη ανάπτυξη, σε συνθήκες φιλελευθεροποίησης, κατά την περίοδο της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου. Συμμετείχε καθοριστικά στην ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος και στη συγκρότηση κινήματος των νέων εργαζομένων, ενώ η δραστηριότητά της στον χώρο των μαθητών αντιμετωπίστηκε με την έκδοση εγκυκλίου από την κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου που απαγόρευε την πολιτική και συνδικαλιστική δράση στη Μέση Εκπαίδευση. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η συμβολή της ΔΝΛ στο σπάσιμο του κλίματος τρομοκρατίας στην επαρχία. Η διάλυσή της, σαν οργάνωσης κομμουνιστικής, αποτέλεσε πάγιο στόχο της Δεξιάς. Τα μέλη της, οι Λαμπράκηδες, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις μαζικές και μαχητικές κινητοποιήσεις στα Ιουλιανά του 1965, σε αντίθεση, πολλές φορές, με τις κατευθύνσεις της ηγεσίας της ΔΝΛ και της ΕΔΑ.
Μέσα στις γραμμές των Λαμπράκηδων διαμορφώθηκαν τάσεις αμφισβήτησης της επίσημης γραμμής και συνολικά της πολιτικής της ΕΔΑ και του παράνομου ΚΚΕ και από τις τάσεις αυτές προήλθαν συγκροτημένες ομάδες και οργανώσεις της άκρας Αριστεράς.
H ΔΝΛ τέθηκε εκτός νόμου και διαλύθηκε με το πραξικόπημα του Απριλίου 1967. Εκατοντάδες στελέχη της εξορίστηκαν, ενώ άλλα συμμετείχαν στη συγκρότηση του αντιδικτατορικού κινήματος, πρωτοστατώντας στην ίδρυση του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου, της φοιτητικής αντιδικτατορικής οργάνωσης Ρήγας Φεραίος, αλλά και οργανώσεων της άκρας Αριστεράς. Η μεγάλη πλειονότητα των στελεχών της ΔΝΛ προσχώρηκε μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ στο ΚΚΕ εσωτερικού. Τυπικά εξακολούθησε να υπάρχει, υποστηρίζοντας τις θέσεις του ΚΚΕ εσ. και εκδίδοντας κατά διαστήματα παράνομα τη “Γενιά μας”, μέχρι το 1971.
