Η ομιλία του Δημήτρη Στρατούλη κατά την προχθεσινή παρουσίαση της "Εργατικής τάξης στην Ελλάδα", στην ΕΣΗΕΑ.
Το βιβλίο του συντρόφου Γιώργου Αλεξάτου για την κοινωνική ιστορία της εργατικής τάξης και μέσα απ’ αυτήν για την ιστορία του κινήματός της και της Αριστεράς, έχει πολύ ενδιαφέρον και χρησιμότητα για όσους αγωνίζονται στη χώρα μας ν’ ανατρέψουν το μνημονιακό κατεστημένο, κυρίως λόγω της πρωτοτυπίας του.
Η πρωτοτυπία του βιβλίου συνίσταται στο ότι ο συγγραφέας του προσπαθεί να αναλύσει το πώς επηρέασαν την συγκρότηση και διαμόρφωση της εργατικής τάξης στη χώρα μας, όχι οι οικονομικές εξελίξεις και η εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων, όπως έχει γίνει από αρκετούς συγγραφείς και μελετητές μέχρι τώρα, αλλά η ανάπτυξη των κοινωνικών αγώνων και της ταξικής πάλης. Από αυτή την σκοπιά ο συγγραφέας επιδιώκει να καλύψει - και σε μεγάλο βαθμό θεωρώ ότι το κατορθώνει - ένα μεγάλο κενό στην εγχώρια μαρξιστική- βιβλιογραφία και ιστοριογραφία.
Κύρια επιδίωξή του που διαπερνά όλο το βιβλίο είναι να αποδείξει ότι στη χώρα μας επαληθεύεται η βασική θέση του μαρξισμού, ότι η ταξική πάλη είναι η κινητήρια δύναμη της ιστορίας, μέσα και από τον καθοριστικό ρόλο της όχι μόνο στην διαμόρφωση και εξέλιξη της εργατικής τάξης, αλλά και του ίδιου του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού από τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας μέχρι και την περίοδο του Μεσοπολέμου, σε συνδυασμό με την εμφάνιση, ανάπτυξη και κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.
Με ένα πλήθος ιστορικών στοιχείων και επιχειρημάτων τεκμηριώνει την άποψή του ότι ο ελληνικός κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός, κυριαρχείται από την αστική τάξη από την αρχή της συγκρότησής του μετά την Επανάσταση του 1821. Μια κοσμοπολίτικη αστική τάξη, που δραστηριοποιούνταν πολύ ευρύτερα από τον Ελλαδικό χώρο κατά κύριο λόγο στις χώρες της ανατολικής Μεσογείου και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι ήταν η ίδια η ταξική πάλη, η οποία, σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, εκφραζόταν κατά κύριο λόγο με την αντίσταση του κόσμου των μικροϊδιοκτητών της απλής εμπορευματικής παραγωγής (των αγροτών, τεχνιτών κ.λπ.) στην επιδίωξη της αστικής τάξης για καπιταλιστικό εκσυγχρονισμό, που γι’ αυτούς θα σήμαινε την απώλεια της εργασιακής ανεξαρτησίας τους και την υπαγωγή τους στην καπιταλιστική εκμετάλλευση, δηλαδή την προλεταριοποίησή τους, που εμπόδισε τη μετατροπή της Ελλάδας σε μια χώρα ανάλογη με αυτές της βιομηχανικά αναπτυγμένης Δύσης.
Θεωρεί ότι η αστική εκσυγχρονιστική πολιτική του Χαρίλαου Τρικούπη συνέβαλε στη στροφή του παροικιακού κεφαλαίου προς το εθνικό κέντρο, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να κάμπτονται οι αντιστάσεις των μικροϊδιοκτητών στην προλεταριοποίησή τους, να δημιουργηθούν οι ευνοϊκές προϋποθέσεις μιας πρώτης και περιορισμένης βιομηχανικής ανάπτυξης και να αναπτυχθεί ο πρώτος μαζικός πυρήνας της εργατικής τάξης.
Ο συγγραφέας μελετώντας την ανάπτυξη αυτού του πρώτου μαζικού πυρήνα της εργατικής τάξης, αναφέρεται και στις πρώτες προσπάθειές της να συγκροτήσει συνδικαλιστικές οργανώσεις και να αναπτύξει εργατικούς διεκδικητικούς αγώνες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν αυτοί των εργατών στη Σύρο και των μεταλλωρύχων του Λαυρίου. Θεωρεί ότι η εργατική τάξη αρχίζει να μαζικοποιείται στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα, επί Βενιζελισμού, και ότι αρχίζει πλέον να μπαίνει σχετικά δυναμικά στο ιστορικό προσκήνιο ως διακριτή κοινωνική δύναμη με αποκορύφωμα την πανελλαδική ενοποίηση των δυνάμεων του σοσιαλιστικού κινήματος, με την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), καθώς και των διάσπαρτων δυνάμεων του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, με την ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ).
Εν συνεχεία αναλύει την κατάσταση και τους συσχετισμούς δυνάμεων και πολιτικών επιρροών στο εργατικό κίνημα και στους εργατικούς αγώνες την περίοδο του μεσοπολέμου, κατά τη διάρκεια του οποίου η νέα ώθηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα επιταχύνει τη μαζική προλεταριοποίηση ντόπιων και προσφύγων μετά την μικρασιατική καταστροφή. Αναφέρεται αναλυτικά στην επιρροή που αναπτύσσουν αυτό το διάστημα στο εργατικό κίνημα και στους ταξικούς αγώνες οι δυνάμεις της ήδη συγκροτημένης Αριστεράς, ιδιαίτερα του ΚΚΕ, της ισχνής έως ανύπαρκτης πολιτικά σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και μικρότερων αριστερών δυνάμεων (αρχειομαρξιστές, τροτσκιστές κλπ).
Το βιβλίο του συντρόφου Γιώργου Αλεξάτου, καθόσον με αφορά, σας προτρέπω να το διαβάσετε. Ανεξαρτήτως των όποιων διαφορετικών οπτικών του καθένα και της καθεμιάς στις αναλύσεις, στα συμπεράσματα και στις αξιολογήσεις ιστορικών γεγονότων αποτελεί μια αξιόλογη δουλειά, που βοηθά τον καθένα να κατανοήσει πως επέδρασαν οι ταξικοί αγώνες στη διαμόρφωση και ανάπτυξη του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και της ίδιας της εργατικής τάξης και ολόκληρου του κοινωνικού σχηματισμού στη χώρας μας.
Το βιβλίο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σήμερα, που η ανάπτυξη, ο συντονισμός και η κλιμάκωση των ταξικών αγώνων ενάντια στις μνημονιακές αντεργατικές πολιτικές είναι απαραίτητος όρος για την αναγκαία όσο ποτέ μνημονιακή - δημοκρατική ανατροπή. Επίσης είναι χρήσιμο εργαλείο, που μας βοηθά να κατανοήσουμε, πως πρέπει να εργαστούμε για την ανασυγκρότητηση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος σε ταξική - αγωνιστική κατεύθυνση και για την ισχυροποίησή του, όχι μόνο για να μπορέσει να ανατρέψει τις μνημονιακές πολιτικές αλλά και για να στηρίξει ένα αντιμνημονιακό προοδευτικό πρόγραμμα ανάπτυξης και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, προς όφελος του λαού και της νεολαίας.